Dijkstenen behoren tot de meest veelzijdige ontwerpelementen in tuinieren en landschapsarchitectuur.
Materialen waaruit dijkstenen bestaan
Hier wordt een grote verscheidenheid aan verschillende materialen gebruikt - verschillende steensoorten, kleimengsels maar ook klassiek beton, dat voornamelijk wordt gebruikt voor plantstenen en holle bakstenen. Afhankelijk van het gebruikte materiaal zijn de eigenschappen en stabiliteit van de afzonderlijke stenen totaal verschillend, evenals hun gewicht.
Kan in de tuin gebruikt worden
Dijkstenen kunnen ook worden gebruikt om zogenaamde droge stenen muurtjes, kleine tuinmuurtjes of bloembedden op te zetten, of om natuurlijke of kunstmatige hellingen in de tuin te beveiligen en groen te maken. Hierbij moet echter altijd rekening worden gehouden met enkele statische omstandigheden.
Hellingbeveiliging met taludstenen kan alleen onder bepaalde voorwaarden statisch veilig worden uitgevoerd en moet adequaat en vakkundig worden beveiligd.
Dit is de enige manier om ervoor te zorgen dat de helling en dus de stenen niet kunnen verschuiven. Bij de bouw van droge stenen muren daarentegen zijn er minder valkuilen, hoewel ook hier de statica niet geheel buiten beschouwing moet worden gelaten.
Droge stenen muren met dijkstenen
Droge stenen muren kunnen worden gebouwd met verschillende soorten dijkstenen, waaronder plantenstenen. Als de steen niet natuurlijk is, worden dijkstenen vaak voorzien van een tand- en groefverbinding, waardoor muren zonder mortel kunnen worden opgetrokken. Met verschillende dopstenen, die meestal op dezelfde manier worden verlijmd als de hoekstenen, kunnen ofwel gesloten wanden worden gebouwd, ofwel - door plantstenen met verschillend gevormde uitsteeksels te gebruiken - groene wanden.
Soorten dijkstenen
- Natuurstenen blokken
- Bakstenen van diverse materialen, met en zonder tand- en groefverbindingen
- Decoratieve stenen
- Palissade stenen
- Trapeziumvormige stenen, meestal ontworpen als plantenstenen
- Multistenen, ook veelal uitgevoerd als plantstenen
Gebogen wanden kunnen dan ook met trapeziumstenen worden gebouwd zonder dat speciale hoekstenen nodig zijn. Dit vergroot de verscheidenheid aan ontwerpmogelijkheden enorm.
Stap voor stap: taludbescherming en dijkontwerp
Een van de belangrijkste doelen van dijkstenen is hellingbescherming en - in sommige gevallen - vergroening van dijken. De kans dat het talud kan verschuiven is hier zeker groter dan algemeen wordt aangenomen, daarom moeten de geldende bouwinstructies voor een dergelijke taludbescherming zo nauwkeurig mogelijk worden opgevolgd om de statische veiligheid te waarborgen.
Hellingzekering mag om constructieve redenen alleen worden uitgevoerd bij hellingen met een maximale hoogte van 2,50 meter!
In sommige gevallen is hiervoor een bouwvergunning nodig, maar deze varieert afhankelijk van de lokale omstandigheden en geldende bouwvoorschriften in de betreffende deelstaat. Het advies inwinnen van een professional is op geen enkele manier verkeerd.
De basisopbouw van een hellingsstabilisatie bestaat uit de volgende elementen:
- Een fundament (is verplicht)
- eventueel ook een filterlaag onder de fundering
- een egalisatielaag
- de taludstenen, waarvan de offset moet worden berekend afhankelijk van de hellingshoek en de montagehoogte
- een aanvulling en eventueel een opvulling van de dijkstenen voor meer stabiliteit
- een afwatering
1. Leg de fundering
Er is dus wat graafwerk nodig voorafgaand aan de hellingversterking. Een fundering van grind en steenslag is meestal voldoende tot een hoogte van 1,50 meter en daarover moet een betonnen fundering met betonkwaliteit B15, d.w.z. grondvochtig mager beton, worden gestort.
Daaronder moet een filterlaag van minimaal 20 cm verdicht grind en steenslag worden aangebracht. Het grind en steenslag dat bij de constructie wordt gebruikt, moet vorstvrij, vorstbestendig en vooral infiltreerbaar zijn!
2. De afwatering
De drainage moet zo worden aangelegd dat deze het drainerende of sijpelende water opvangt voordat deze de hangende muur bereikt en voldoende afvoert, anders zou de stabiliteit in gevaar kunnen komen door niet meer drainerend kwelwater.
3. Bevestiging van de stenen
De eerste rij stenen moet altijd op een laag egalisatiemortel staan, maar meestal is een dikte van 2 - 3 cm hier voldoende. De offset van de stenen naar achteren moet minimaal 15 cm bedragen, maar afhankelijk van de hellingshoek van de helling en de hoogte van de totale constructie verandert de offset dienovereenkomstig om voldoende statica te garanderen.
4. De aanvulling
Bij het bevestigen van de dijk is het vooral belangrijk ervoor te zorgen dat achter de afzonderlijke rijen stenen een voldoende dikke aanvullaag van grind en steenslag wordt aangebracht. De stenen zelf - in het geval van plantenstenen - moeten ook gevuld zijn met steenslag.
Alleen dan kan er een laag humus bovenop komen om een aanplant mogelijk te maken. De positie van de stenen moet bij het plaatsen altijd zorgvuldig worden gecontroleerd met een waterpas, touw en schietlood.
Dijkversterkingen "met het oog" zijn erg gevaarlijk!
Het Alpinum
Het Alpinum was een bijzonder kenmerk van de hellingversterking - hier worden alleen natuurstenen gebruikt, waartussen meestal wilde kruiden of bergbloemen worden geplant, die samen met de rustieke natuurstenen in ongesneden vorm een zeer aantrekkelijk, alpien beeld geven dat heel goed past bij rustieke huizen. Vanwege de statica van de helling moet zo'n alpine zeer zorgvuldig worden gepland door een specialist, ook het planten en het selecteren van geschikte planten vereist specialistische kennis. Met een goed systeem heeft een alpine doorgaans nauwelijks onderhoud nodig.
