Gips: een veelgebruikt mineraal met een lange geschiedenis
Gips werd al in het neolithicum als bouwmateriaal gebruikt. Ook in het oude Griekenland waren de mensen al goed bekend met de methoden voor het vervaardigen en verwerken van gips als grondstof voor prachtige ornamenten op gebouwen. Hoewel gips ook na uitharding niet weerbestendig is, wist gips met zijn specifieke materiaaleigenschappen te overtuigen, niet in de laatste plaats vanwege de gunstige beschikbaarheid in grote hoeveelheden.
Terwijl gips in het huidige taalgebruik zowel het gipspoeder als het geharde materiaal kan betekenen, zou de term "gipsbalk" eigenlijk in puur geologische termen moeten worden gebruikt voor het materiaal dat in de natuur wordt gewonnen. Vanuit chemisch oogpunt kan het uitgangsproduct voor de gipsproductie ook wel waterhoudend calciumsulfaat worden genoemd.
De chemische processen die betrokken zijn bij het verwerken van gips
De natuurlijk voorkomende gipsboom is calciumsulfaat-dihydraat van verschillende zuiverheid of gemengd met andere materialen. Dit bestaat uit de combinatie van calciumsulfaat met 2 watermoleculen en wordt beschreven door de chemische formule Ca (SO4) · 2H2O. Voor het materiaal komen in principe verschillende bronnen in aanmerking:
- Open kuil
- Ondergrondse mijn
- Bijproducten van chemische processen en de ontzwaveling van uitlaatgassen van steenkool
Gips van parijs, dat wit is in zijn pure vorm, bestaat uit monokliene kristalsystemen en wordt gekenmerkt door het feit dat door de kristallisatie zogenaamd kristalwater wordt opgeslagen en pas dan wordt het gips echt hard. Bij het verbranden van gips wordt het calciumsulfaatdihydraat verwarmd tot temperaturen tussen 120 en 130 graden. Dit verwijdert kristalwater uit de stof en reduceert het tot hemihydraat. Hierdoor ontstaat de mogelijkheid om door menging met water van gips een snelhardende giet- en egalisatiemassa te maken.
Gips in verschillende variaties
Tegenwoordig is er naast verschillende soorten gips voor verschillende toepassingsgebieden ook gipspleister. Aan deze productvarianten kunnen bepaalde verhoudingen van andere ingrediënten worden toegevoegd om specifiek gewenste eigenschappen te bereiken, zoals een snellere of vertraagde harding.
